हिन्दू राष्ट्र: कागजमा होइन, हृदयमा स्थापित धर्म

 

हिन्दू धर्म: शक्ति, सत्य र आत्मज्ञानको मार्ग 

हिन्दू धर्म संसारकै पुरानो धर्महरू मध्ये एक हो, जसले लाखौं वर्षदेखि समाजलाई नैतिकता, आत्म-साक्षात्कार र सहिष्णुताको मार्गमा अग्रसर गराएको छ। यो केवल पूजा-पाठ, रीतिरिवाज वा धार्मिक ग्रन्थहरूको संग्रह मात्र होइन, यो सम्पूर्ण जीवनको दार्शनिक मार्गदर्शन हो, जसले हामीलाई आत्मज्ञान र मोक्ष प्राप्तिको मार्गमा डोर्याउँछ। 

हिन्दू धर्मको विषयमा धेरै प्रकारका भ्रमहरू र प्रश्नहरू उठ्ने गर्छन्। आजको समाजमा धर्मको औचित्य, यसको सार्थकता र यसको वास्तविक महत्त्वलाई लिएर प्रश्न उठ्न सक्छन्। यस लेखले हिन्दू धर्मसँग सम्बन्धित विभिन्न पहलुहरूलाई उजागर गरी यस्ता शंकाहरूको उत्तर दिन्छ र हिन्दू धर्मको गहिरो अर्थलाई स्पष्ट पार्छ। 

१. हिन्दू धर्मको उत्पत्ति र महत्त्व 

हिन्दू धर्मको उत्पत्ति वेदहरू, उपनिषद् र पुराणहरूबाट भएको हो। वेदहरू संसारका सबैभन्दा पुराना धार्मिक ग्रन्थहरू हुन्, जसले जीवनका हरेक पक्षलाई समेट्छन्। वेदहरूमा संसारको उत्पत्ति, प्रकृतिको शक्तिहरू, कर्म सिद्धान्त, र धर्मको महत्त्वलाई विस्तारपूर्वक वर्णन गरिएको छ। 

हिन्दू धर्म कुनै एक व्यक्तिको वा एक समयको सिर्जना होइन। यो एक निरन्तर प्रवाह हो, जसले संसारका विभिन्न सन्दर्भहरूमा नयाँ-नयाँ व्याख्या गर्दै आएको छ। यसका मुख्य सिद्धान्तहरूमा सत्य, अहिंसा, कर्म, धर्म, मोक्ष, पुनर्जन्म र आत्मज्ञान समावेश छन्। यी सिद्धान्तहरूले मात्र जीवनको मार्गदर्शन गर्दैनन्, बरु सम्पूर्ण ब्रह्माण्डको कार्यविधिलाई पनि व्याख्या गर्छन्। 

२. हिन्दू धर्ममा धर्म र कर्मको महत्व 

रामायण र महाभारतजस्ता महाकाव्यहरू हिन्दू धर्मका आधारशिला हुन्, जसले धर्मको गहिरो अर्थ सिकाउँछन्। रामायणमा भगवान रामले धर्मको मार्गमा हिँडेर कर्तव्यपरायणताको उदाहरण प्रस्तुत गर्नुभयो। महाभारतमा भगवान कृष्णले गीता मार्फत अर्जुनलाई जीवनको साँचो उद्देश्य बुझ्न सिकाउनुभयो। 

गीता भन्नु मात्र उपदेश होइन, यो जीवनको सार हो। भगवान कृष्णले अर्जुनलाई भनेका थिए, "कर्म गर, फलको आशा नगर"। यो वाक्यांशले हिन्दू धर्मको मूल सन्देशलाई स्पष्ट पार्छ: आफ्नो कर्म राम्रोसँग गर्नु नै धर्म हो, र कर्ममा निष्ठा राख्नाले नै आत्मसाक्षात्कार प्राप्त गर्न सकिन्छ। धर्म भनेको केवल धार्मिक क्रियाकलाप मात्र होइन, यो जिम्मेवारी, अनुशासन र सही आचरण हो। 

३. पुनर्जन्म र मोक्षको अवधारणा 

हिन्दू धर्ममा पुनर्जन्म र कर्म सिद्धान्तको गहिरो सम्बन्ध छ। कर्मले भविष्यको जन्म निर्धारण गर्छ, र यो निरन्तर चक्र तबसम्म चलिरहन्छ जबसम्म व्यक्ति मोक्ष प्राप्त गर्दैन। मोक्ष भनेको आत्माको मुक्तिको अवस्था हो, जहाँ व्यक्ति संसारको मोह र पीडाबाट मुक्त हुन्छ र परमात्मासँग एकाकार हुन्छ। 

गौतम बुद्धको शिक्षाहरू पनि हिन्दू धर्मसँग मिल्दोजुल्दो छन्। उहाँले संसारिक मोह र पीडाबाट मुक्ति पाउन बुद्धत्व प्राप्तिको मार्ग देखाउनुभयो। यसबाट प्रकट हुन्छ कि हिन्दू धर्म र बौद्ध धर्म दुवै आत्मज्ञानको महत्वमा जोड दिन्छन्। 

४. हिन्दू राष्ट्र: कागजमा होइन, हृदयमा 

नेपाललाई एक समय "हिन्दू राष्ट्र" का रूपमा चिनिन्थ्यो। तर धर्म केवल राजनीतिक वा कानुनी पहिचानमा मात्र सीमित हुनु हुँदैन। यो हृदयको शुद्धता, सही आचरण र करुणामा आधारित हुनुपर्छ। गौतम बुद्धले भनेका थिए, "धर्म भनेको हृदयको शुद्धता हो।" हिन्दू धर्मको सार यही हो: बाह्य आडम्बरभन्दा आन्तरिक पवित्रता महत्त्वपूर्ण छ। 

रामायण र महाभारतका नायकहरूले आफ्नो कर्म र धर्म पालन गरेर समाजमा नैतिकता र अनुशासनको उदाहरण प्रस्तुत गरे। उनीहरूको जीवनले देखाउँछ कि धर्म बाहिरी पहिचान मात्र होइन, यो आत्म-साक्षात्कार र सामाजिक जिम्मेवारी पनि हो। 

नेपालको सन्दर्भमा, हिन्दू राष्ट्रको अवधारणाले केवल राजनीतिक नारा बन्नु हुँदैन। यसले हरेक व्यक्तिको आचरणमा प्रतिबिम्बित हुनुपर्छ। रामायण, महाभारत र बुद्धका विचारहरूले हामीलाई यो सन्देश दिन्छन् कि धर्म केवल पूजा होइन, यो हाम्रो हरेक कर्ममा प्रकट हुनुपर्छ। 

Balen 

22h  · 

गाउँ मासेर बनेको शहरको के काम ?

आफ्नो ठाउँ नै नरहे पछि,

नाउँ बेचेर बनेको रहरको के काम ?

आफ्नो भाउ नै नभए पछि,

मलाई बुद्ध बोलीमा हैन,

ज्ञानमा चाहिन्छ ।

हिन्दु राष्ट्र संविधानमा हैन,

स्वाभिमानमा चाहिन्छ ।

See Translation

All reactions:

276KKrishna Dhami, Ramesh Singh Thagunna and 276K others

29.1K comments

7.9K shares

Like

Comment

Copy

Share

५. हिन्दू धर्मको विश्वव्यापी महत्त्व 

हिन्दू धर्मले मात्र नेपाल र भारतको समाजलाई होइन, सम्पूर्ण विश्वलाई नैतिकता, अध्यात्म र सहिष्णुताको मार्गमा डोर्याएको छ। यो केवल एक धर्म मात्र होइन, यो जीवन जिउने एक पद्धति हो। योग, ध्यान, र आयुर्वेद जस्ता अभ्यासहरूले संसारभर हिन्दू धर्मको लोकप्रियता फैलाएको छ। यी अभ्यासहरू शारीरिक, मानसिक र आत्मिक शान्ति प्रदान गर्ने साधन हुन्। 

शंकाहरूको अन्त्य 

हिन्दू धर्मको वास्तविक सार बुझ्नका लागि यो धर्मलाई केवल बाहिरी दृष्टिकोणबाट हेर्नु हुँदैन। यसका गहिराइमा पसेर, रामायण, महाभारत, गीता र बुद्धका शिक्षाहरूलाई आत्मसात् गर्नुपर्छ। धर्म भनेको केवल नारा होइन, यो जीवनको सार हो। 

जब हरेक व्यक्तिले आफ्नो हृदयमा हिन्दू धर्मका मूल्यहरूलाई स्थान दिन्छ, तब मात्रै साँचो अर्थमा हिन्दू राष्ट्रको निर्माण हुन्छ। राजनीतिक लाभका लागि हिन्दू धर्मको उपयोग गर्नु भन्दा, हामी सबैले व्यक्तिगत आचरणमा धर्मलाई आत्मसात् गर्नुपर्छ। त्यसपछि मात्र हिन्दू धर्मको वास्तविक सार प्रकट हुनेछ, र यसले संसारलाई शान्ति, करुणा र प्रेमको मार्गमा अग्रसर गराउनेछ। 

 

(ओशोले हिन्दू धर्मलाई जीवनको एक गहिरो अनुभवको रूपमा देख्नुभएको छ। उहाँका अनुसार, हिन्दू धर्म केवल रीतिरिवाज वा आडम्बरमा सीमित छैन, बरु यो आत्मा र अस्तित्वको गहिराइमा पुग्नका लागि एक मार्ग हो। ओशोले भन्नुभएको छ कि हिन्दू धर्मले मानिसलाई स्वधर्मको ज्ञान र आत्मज्ञानको प्राप्ति गराउँछ। उहाँले भनेका छन्, "धर्म भनेको हृदयको शुद्धता हो, र हिन्दू धर्मको वास्तविकता बाहिरी संसारभन्दा भित्रको संसारमा छ।" हिन्दू राष्ट्रको अवधारणामा, उहाँले विश्वास गर्नुहुन्छ कि यो केवल एक राजनीतिक पहिचान होइन, बरु यो हृदयको आस्था र सच्चाइमा आधारित हुनु पर्छ।) 

Explore insightful articles, thoughts, and more at Thought DK!

नेपाललाई पुनः हिन्दू राष्ट्र घोषणा गर्दा अन्य धर्मका अनुयायीहरूको प्रतिक्रिया र प्रभाव विभिन्न तरिकामा हुन सक्छ। यहाँ केही संभावित प्रतिक्रियाहरू प्रस्तुत गरिएको छ:

1. बौद्ध धर्मका अनुयायीहरू:

• प्रतिक्रिया: बौद्ध धर्मका अनुयायीहरूले हिन्दू राष्ट्रको घोषणालाई चासोका साथ हेर्न सक्छन्। तिनीहरूमा केहीले धर्मको नाममा भेदभाव हुने डर व्यक्त गर्न सक्छन्। बौद्ध संस्कृतिमा पनि सहिष्णुता र प्रेमको मूल्यांकन हुन्छ, त्यसैले धेरैजसो बौद्ध अनुयायीहरू सहिष्णुता र संवादको माध्यमबाट समाधान खोज्ने प्रयास गर्न सक्छन्।
• भावना: तिनीहरूले आफ्नो धर्म र संस्कृतिको संरक्षण गर्नका लागि आवाज उठाउन सक्छन्।

2. इसाई धर्मका अनुयायीहरू:

• प्रतिक्रिया: इसाई धर्मका अनुयायीहरू पनि हिन्दू राष्ट्रको घोषणामा चासो व्यक्त गर्न सक्छन्। तिनीहरू धर्मान्तरण र धार्मिक भेदभावको जोखिममा पर्ने डर राख्न सक्छन्।
• भावना: तिनीहरूले लोकतान्त्रिक प्रक्रियामा भाग लिने र आफ्ना अधिकारका लागि आवाज उठाउने प्रयास गर्न सक्छन्।

3. मुस्लिम धर्मका अनुयायीहरू:

• प्रतिक्रिया: मुस्लिम समुदायले हिन्दू राष्ट्रको घोषणालाई चुनौतीका रूपमा लिन सक्छ। यसले तिनीहरूमा असुरक्षा र भेदभावको भावना बढाउने संभावना छ।
• भावना: तिनीहरूले सामूहिक रूपमा आफ्नो धर्म र संस्कृतिको रक्षा गर्नका लागि संघर्ष गर्न सक्छन्।

4. सामाजिक प्रभाव:

• धार्मिक तनाव: हिन्दू राष्ट्रको घोषणाले विभिन्न धार्मिक समुदायहरू बीच तनाव र संघर्षको स्थिति सिर्जना गर्न सक्छ।
• संविधान र मानव अधिकार: यो कदमले संविधानमा रहेका मानव अधिकार र धार्मिक स्वतन्त्रताको सुरक्षामा पनि प्रश्न उठाउन सक्छ।

5. समाजमा प्रतिक्रिया:

• संवाद र सहिष्णुता: विभिन्न धार्मिक समूहहरूबीच संवाद र सहिष्णुता बढाउने आवश्यकता पर्न सक्छ।
• नागरिक अधिकारको रक्षा: सबै धर्मका अनुयायीहरूले आफ्नो नागरिक अधिकारको रक्षा गर्नका लागि एकजुट हुन आवश्यक हुन सक्छ।

मानिसहरूले आफूलाई हिन्दू, मुस्लिम, इसाई आदि भनेर सम्बोधन गर्दा यो उनीहरूको व्यक्तिगत आस्था र संस्कृति हो। यसलाई सम्मान गर्नुपर्छ र सबै धर्मका अनुयायीहरूको बीचमा सहिष्णुता र आपसी सम्मानको वातावरण विकास गर्न महत्त्वपूर्ण छ।

यदि नेपाल पुनः हिन्दू राष्ट्रको रूपमा घोषणा हुन्छ भने, यसले अन्य धार्मिक समुदायहरूमा असुरक्षा र चासोको भावना उत्पन्न गर्ने संभावना छ। भविष्यमा, सहिष्णुता, संवाद र समानता जस्ता मूल्यहरूको संवर्धन महत्वपूर्ण हुनेछ, ताकि सबै धर्मका अनुयायीहरूबीच शान्ति र सह-अस्तित्वको वातावरण निर्माण गर्न सकियोस्।