Key Points
- अनुसन्धानले देखाउँछ कि नेपालमा हालसम्म राजतन्त्र पुनर्स्थापना भएको छैन, र यो २००८ देखि फेडेरल लोकतान्त्रिक गणतन्त्रको रूपमा जारी छ।
- सार्वजनिक प्रदर्शनहरूले पूर्व राजा ज्ञानेन्द्र शाहको फिर्ती र हिन्दू धर्मलाई राज्य धर्मको रूपमा पुनर्स्थापना माग गरेका छन्, तर मुख्य राजनीतिक दलहरूले यसको विपक्षमा छन्, जसले पुनर्स्थापनाको सम्भावना कम देखिन्छ।
- प्रमाणहरूले देखाउँछ कि राजनीतिक अस्थिरता र भ्रष्टाचारप्रति निराशाले राजतन्त्रको माग बढाएको छ, तर आधिकारिक रूपमा कुनै परिवर्तन भएको छैन।
केही तथ्यहरू
नेपालको राजतन्त्र २००८ मा उन्मूलन भयो, र त्यसपछि यो गणतन्त्रको रूपमा चलेको छ। हालैका प्रदर्शनहरूले करिब १०,००० मानिसहरूले पूर्व राजा ज्ञानेन्द्र शाहको स्वागत गरे, राजतन्त्र फर्काउन माग गरे। तथापि, नेपाली कांग्रेस, नेकपा (एमाले), र माओवादी केन्द्र जस्ता ठूला दलहरूले यसको विपक्षमा छन्।
एक अप्रत्याशित पक्ष यो हो कि केही कम्युनिस्ट पार्टीका सदस्यहरू, जसले गणतन्त्रको स्थापनामा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेलेका थिए, हाल राजतन्त्रप्रति नरम बन्दै गएको देखिन्छ, जसले भविष्यमा राजनीतिक गतिशीलतामा प्रभाव पार्न सक्छ।
विस्तृत विश्लेषण: नेपालमा राजतन्त्रको वर्तमान स्थिति मार्च २३, २०२५ को रूपमा
यो नोटले नेपालमा राजतन्त्रको वर्तमान स्थिति, हालका विकासहरू, ऐतिहासिक संदर्भ, सार्वजनिक भावना, र राजनीतिक विपक्षको विस्तृत विश्लेषण प्रस्तुत गर्दछ, जुन मार्च २३, २०२५ को रूपमा आधारित छ। यो विश्लेषण उपलब्ध जानकारीमा आधारित छ र विषयको जटिलता र संवेदनशीलतालाई ध्यानमा राख्दै सन्तुलित दृष्टिकोण प्रदान गर्दछ।
ऐतिहासिक संदर्भ
नेपालको राजतन्त्र, शाह वंशको अधीनमा, १७६८ मा प्रथ्वी नारायण शाहले एकीकरण गरेपछि सुरु भयो, र २४० वर्षभन्दा बढी समयसम्म शासन गर्यो। राजा राष्ट्रिय एकताको प्रतीक मानिन्थे, र २००८ सम्म नेपाल विश्वको एकमात्र हिन्दू राज्य थियो, जहाँ राजा हिन्दू धर्मको प्रतीक थिए। तथापि, पछिल्ला दशकहरूमा राजनीतिक अस्थिरता बढ्यो, विशेष गरी २००१ को दरबार हत्याकाण्डले, जसमा क्राउन प्रिन्स दीपेन्द्रले राजा वीरेन्द्र, रानी ऐश्वर्या, र अन्य परिवारका सदस्यहरूलाई हत्या गरे, जसले ज्ञानेन्द्र शाहको उदय ल्यायो।
२००५ मा ज्ञानेन्द्रले पूर्ण शक्ति हातमा लिन खोजे, जसले २००६ को जनआन्दोलन दोस्रोको विशाल प्रदर्शनहरू ट्रिगर गर्यो, जसले उनलाई शक्ति त्याग्न बाध्य बनायो। २००८ मा संविधान सभाले नेपाललाई फेडेरल लोकतान्त्रिक गणतन्त्र घोषणा गरे, र ज्ञानेन्द्रले राजदरबार छाडेर सर्वसाधारणको रूपमा जीवन बिताउन थाले। यो निर्णयले नेपालको संवैधानिक ढाँचालाई परिवर्तन गर्यो, र हालसम्म कुनै आधिकारिक पुनर्स्थापना भएको छैन, जसलाई ऐतिहासिक खाताहरूले पुष्टि गर्छन् नेपाल - राजतन्त्र, लोकतन्त्र, क्रान्ति | ब्रिटानिका।
हालका विकासहरू र सार्वजनिक भावना
मार्च २३, २०२५ को रूपमा, नेपालको राजतन्त्र पुनर्स्थापना भएको छैन, र यो २००८ देखि फेडेरल लोकतान्त्रिक गणतन्त्रको रूपमा जारी छ। तथापि, हालका सार्वजनिक प्रदर्शनहरूले राजतन्त्रप्रति बढ्दो नोस्टाल्जियालाई उजागर गरेका छन्:
- मार्च ९, २०२५ मा, करिब १०,००० समर्थकहरूले त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा पूर्व राजा ज्ञानेन्द्र शाहलाई स्वागत गरे, नाराहरू जस्तै "राजदरबार खाली गर, राजा फर्क, देश बचाऊ, हाम्रो प्रिय राजा जिउँदोस्, हामी राजतन्त्र चाहन्छौं" चर्काए हजारौंले नेपालमा राजतन्त्र फर्काउन माग, राजनीतिप्रति निराशा बढ्दो | एपी न्यूज。
- यी प्रदर्शनहरूले हिन्दू धर्मलाई राज्य धर्मको रूपमा पुनर्स्थापना पनि माग गरे, जसले नेपालको पहिचानलाई अन्तिम हिन्दू राज्यको रूपमा २००८ सम्मको याद दिलाउँछ।
- २००८ पछिको १३ वटा सरकारहरूको राजनीतिक अस्थिरता, भ्रष्टाचार, र आर्थिक समस्याहरूले यो नोस्टाल्जियालाई प्रेरित गरेको छ, जसलाई विभिन्न रिपोर्टहरूले उल्लेख गरेका छन् किन हजारौंले नेपालमा राजतन्त्र फर्काउन चाहन्छन्? | द टाइम्स अफ इन्डिया।
तथापि, यी मागहरूको बावजुद, मुख्य राजनीतिक दलहरूले राजतन्त्र पुनर्स्थापनाको विपक्षमा छन्:
- नेपाली कांग्रेस, नेकपा (एमाले), र माओवादी केन्द्रले राजतन्त्रलाई पुरानो अस्थिरताको स्रोत मान्छन् र यसको पुनर्स्थापनाको विपक्षमा छन्।
- राजनीतिक विश्लेषक लोक राज बरालले भने कि केही असन्तुष्ट समूहहरूले राजनीतिज्ञहरूको अक्षमता र स्वार्थकेन्द्रित बृद्धिको कारण राजतन्त्रलाई पुनरावृत्ति मान्छन्, तर पुनर्स्थापनाको सम्भावना कम छ हजारौंले नेपालको पूर्व राजालाई काठमाडौंमा स्वागत, राजतन्त्र फर्काउन माग | अल जजिरा।
- राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी (आरपीपी), हिन्दू राष्ट्रवादी पार्टी, मात्र पूर्ण रूपमा समर्थन गर्छ, तर यसको प्रभाव ठूला दलहरूको तुलनामा सीमित छ।
राजनीतिक विपक्ष र कानुनी बाधाहरू
राजतन्त्र पुनर्स्थापना गर्न ठूलो राजनीतिक सहमति र संवैधानिक परिवर्तन आवश्यक पर्छ, जुन हालको राजनीतिक परिदृश्यमा असम्भव देखिन्छ:
- नेपालको २०१५ को संविधानले यसलाई फेडेरल लोकतान्त्रिक गणतन्त्रको रूपमा परिभाषित गरेको छ, र राजतन्त्रका लागि कुनै व्यवस्था छैन।
- मुख्य दलहरूले राजतन्त्र पुनर्स्थापनालाई पछाडि फर्कने कदम मान्छन् र लोकतान्त्रिक सिद्धान्तहरूको विपरीत देख्छन्।
- ऐतिहासिक उदाहरणहरू, जस्तै २००६ को प्रदर्शनले ज्ञानेन्द्रको शासन अन्त्य गर्यो र २००८ को उन्मूलनले गणतन्त्रको संवैधानिक ढाँचा पुष्टि गर्यो, जसले कानुनी पुनर्स्थापनालाई चुनौतीपूर्ण बनाउँछ।
अप्रत्याशित पक्ष
अप्रत्याशित रूपमा, केही कम्युनिस्ट पार्टीका सदस्यहरू, जसले गणतन्त्रको स्थापनामा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेलेका थिए, हाल राजतन्त्रप्रति नरम बन्दै गएको देखिन्छ। एक रेडिट छलफलले उल्लेख गर्यो कि "कम्युनिस्ट पार्टीका सदस्यहरू, जसले वर्तमान गणतन्त्रको स्थापनामा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेलेका थिए, अब केही नरम बन्दै गएको तथ्य ठूलो विकास हो," जसले भविष्यमा राजनीतिक गतिशीलतामा प्रभाव पार्न सक्छ नेपाली राजतन्त्रको पुनर्स्थापना | r/monarchism on Reddit। तथापि, यो परिवर्तन आधिकारिक नीतिमा अनुवाद भएको छैन, र मुख्य दलहरूले पुनर्स्थापनाको विपक्षमा छन्।
अन्तर्राष्ट्रिय र क्षेत्रीय दृष्टिकोण
बाह्य कारकहरू, जस्तै भारतको राजनीतिक परिदृश्य, ऐतिहासिक रूपमा नेपालको राजतन्त्रमा प्रभाव पार्दै आएको छ। भारतीय जनता पार्टी (बीजेपी), हिन्दू राष्ट्रवादमा रूढ, पुनर्स्थापनाप्रति सहानुभूति राख्ने देखिन्छ, जस्तै लाल कृष्ण आडवाणी र राजनाथ सिंहले यसको समर्थन गरेका थिए के नेपाल राजतन्त्रमा फर्किन सक्छ? – द डिप्लोम्याट। तथापि, हालका रिपोर्टहरूले पुनर्स्थापनाका लागि सक्रिय अन्तर्राष्ट्रिय समर्थन देखाउँदैन, र नेपालको संप्रभुता गणतन्त्रको रूपमा संवैधानिक रूपमा स्थापित छ।
मुख्य तथ्यहरू र तालिकाहरू
तथ्यहरूलाई व्यवस्थित गर्न, यहाँ हालका घटनाहरू र राजनीतिक दृष्टिकोणको तालिका छ:
घटना/मिति | विवरण | स्रोत URL |
|---|---|---|
प्रदर्शन, मार्च ९, २०२५ | १०,००० समर्थकहरूले काठमाडौं विमानस्थलमा ज्ञानेन्द्रलाई स्वागत, राजतन्त्र माग | [हजारौंले नेपालमा राजतन्त्र फर्काउन माग, राजनीतिप्रति निराशा बढ्दो |
सार्वजनिक भावना | २००८ पछिको १३ सरकारहरूको निराशा, हिन्दू राजतन्त्रको याद | [किन हजारौंले नेपालमा राजतन्त्र फर्काउन चाहन्छन्? |
राजनीतिक विपक्ष | मुख्य दलहरू विपक्षमा, आरपीपी समर्थन, आधिकारिक पुनर्स्थापना छैन | [हजारौंले नेपालको पूर्व राजालाई काठमाडौंमा स्वागत, राजतन्त्र फर्काउन माग |
कम्युनिस्ट पार्टीको परिवर्तन | केही सदस्यहरू नरम, भविष्यमा परिवर्तनको सम्भावना | [नेपाली राजतन्त्रको पुनर्स्थापना |
अर्को तालिका ऐतिहासिक संदर्भका लागि:
माइलस्टोन | वर्ष | विवरण |
|---|---|---|
दरबार हत्याकाण्ड | २००१ | क्राउन प्रिन्स दीपेन्द्रले राजा वीरेन्द्रलाई हत्या, ज्ञानेन्द्रको उदय |
जनआन्दोलन दोस्रो प्रदर्शन | २००६ | ज्ञानेन्द्रको शासन अन्त्य, पूर्ण राजतन्त्र समाप्त |
राजतन्त्र उन्मूलन | २००८ | संविधान सभाले नेपाललाई फेडेरल लोकतान्त्रिक गणतन्त्र घोषणा |
निष्कर्ष
अनुसन्धानले देखाउँछ कि मार्च २३, २०२५ सम्म नेपालमा राजतन्त्र पुनर्स्थापना भएको छैन, र २००८ देखि गणतन्त्रको रूपमा जारी छ। सार्वजनिक प्रदर्शनहरूले राजनीतिक अस्थिरता र आर्थिक समस्याहरूको निराशाले प्रेरित राजतन्त्रको माग देखाएका छन्, तर राजनीतिक विपक्ष र संवैधानिक बाधाहरूले पुनर्स्थापनालाई असम्भव बनाउँछ। कम्युनिस्ट सदस्यहरूको नरम बन्दै गएको दृष्टिकोणले भविष्यमा गतिशीलतामा प्रभाव पार्न सक्छ, तथापि हालको प्रमाणले गणतन्त्रको निरन्तरतातिर संकेत गर्छ। हालको अपडेटका लागि एपी न्यूज वा द टाइम्स अफ इन्डिया जाँच गर्नुहोस्।
Key Citations
